Szczelina odbytu – co to jest?

Szczelina odbytu jest częstym schorzeniem, powoduje znaczny dyskomfort i pogarsza jakość życia  pacjenta. Szczelina odbytu to owrzodzenie  błony śluzowej kanału odbytu, objawiające się bólem, skurczem i/lub krwawieniem podczas wypróżniania. Przyczyna pęknięcia jest wieloczynnikowa. Najczęściej szczelina jest pojedyncza i znajduje się w tylnej linii środkowej, ale może również rozwinąć się w linii środkowej do przodu, w tej lokalizacji występuje czasami u kobiet po porodzie. Nie ma jasnej definicji między ostrą i przewlekłą szczeliną. Wielu proktologów uważa za przewlekłą szczelinę, trwającą ​​ponad 6 tygodni pomimo leczenia zachowawczego. Większość szczelin goi się zachowawczo w ciągu 4 do 6 tygodni, a niektóre utrzymują się dłużej niż 6 tygodni i są przewlekłe.

Wielu uważa, że ​​brak gojenia się szczeliny jest spowodowany upośledzeniem krążenia krwi w kanale odbytu, co może być spowodowane nadmiernym napięciem zwieracza wewnętrznego odbytu.  U większości pacjentów obserwuje się wzrost spoczynkowego ciśnienia odbytu, mierzony manometrią. U tych pacjentów zmniejsza się również przepływ krwi do zwieracza wewnętrznego. To wyjaśnia, w jaki sposób chirurgiczne przecięcie zwieracza wewnętrznego odbytu zmniejsza napięcie odbytu i zwiększa przepływ krwi oraz sprzyja gojeniu. Jest mało prawdopodobne, aby przewlekłe szczeliny odbytu goiły się za pomocą leczenia zachowawczego. W tym przypadku w zwieraczu wystąpią istotne nieodwracalne zmiany, w tym zwłóknienie. Ostre szczeliny zwykle goją się za pomocą leczenia zachowawczego, ale z nieznanych powodów niektóre pęknięcia nie goją się, stają się przewlekłe i nie reagują na leczenie zachowawcze.

Szczelina odbytu – przyczyny

Chociaż etiopatogeneza szczeliny odbytu nie została do końca poznana, przypadłość najprawdopodobniej powstaje na skutek upośledzonego przepływu krwi w okolicy kanału odbytu i zwiększonego napięcia zwieracza wewnętrznego.

Do pęknięcia może dochodzić m.in. w procesie wydalania zbyt twardego stolca, uporczywych i przedłużających się zaparć czy zakażenia gruczołów odbytowych, często u osób nadpobudliwych.

Szczeliny odbytu pojawiają się bez względu na wiek czy płeć, do proktologa w Bydgoszczy zgłaszają się osoby w różnym wieku.

Szczelina odbytu – objawy

Szczelina odbytu daje wiele charakterystycznych objawów, jednak mogą być one mylone z symptomami hemoroidów odbytu, przetoki odbytniczej. Dlatego nie należy bagatelizować takich objawów jak:

• uporczywy ból podczas defekacji
• świąd i pieczenie
• ślady krwi widoczne na papierze toaletowy, bieliźnie.

Wyżej wymienione symptomy wymagają konsultacji proktologicznej.

Przyjmuje się, że większość operacji odbytniczo-odbytniczych, takich jak np. sfinkterotomia boczna (przecięcie częściowe zwieracza wewnętrznego) przetoki okołoodbytowe, hemoroidy można wykonać w znieczuleniu miejscowym ( nasiękowymi, przewodowym) w warunkach chirurgii jednego dnia.  Sfinkterotomia boczna  jest również wykonywana w znieczuleniu ogólnym.  W znieczuleniu miejscowym przez wielu proktologów nie jest  wykonywana, ponieważ miejscowe podanie środka znieczulającego może być bolesne. Jednakże, boczną sfinkterotomię odbytu można wykonać w znieczuleniu miejscowym i regionalnym z równie dobrymi wynikami szczególnie w zakresie gojenia. Dla pacjentów, którzy nie nadają się do znieczulenia ogólnego z powodu chorób współistniejących lub go nie chcą, znieczulenie miejscowe może być bezpieczną, skuteczną i stosunkowo mało bolesną alternatywą. Optymalne znieczulenie miejscowe daje bardzo dobre efekty w zakresie zmniejszenie bólu, redukcji kosztów, powikłań pooperacyjnych i szybkości powrotu do zdrowia. Sfinkterotomia boczna wykonywana w znieczuleniu miejscowym skraca czas hospitalizacji pacjentów i skutkuje wczesną mobilizacją związaną z minimalnymi powikłaniami pooperacyjnymi.

Szczelina odbytu – leczenie

Leczenie szczeliny odbytu obejmuje:

• leczenie zachowawcze – dieta bogata w błonnik, leki przeciwzapalne, leki rozmiękczające stolec, leki obniżające napięcie zwieraczy,
• leczenie operacyjne – najczęściej przeprowadza się częściowe boczne przecięcie zwieracza wewnętrznego z kriodestrukcją szczeliny,
• jest to zabieg wykonanych w ramach tzw. chirurgii jednego dnia.

W gabinecie proktologicznym w Bydgoszczy, Inowrocławiu, Chojnicach i Tucholi przeprowadzana jest diagnostyka szczeliny odbytu.